HerVerbinden

Oudervervreemdingsgedrag als bron van ACE

De verborgen schade van sociale isolatie en sociale buitensluiting

Oudervervreemding is een complex en pijnlijk proces waarbij een kind zich steeds meer emotioneel distantieert van een ouder, vaak als gevolg van emotionele manipulatie door de ouder waar het kind het meest verblijft en van afhankelijk is in het dagelijks leven.
Een kenmerkend en vaak over het hoofd gezien aspect -en gevolg- van oudervervreemding is het actief aan het kind onthouden van een inhoudelijk leven met de sociaal buitengesloten ouder, diens familie en sociale kring.

Sociale buitensluiting van een ouder, in het bijzonder na een scheiding van de ouders als partners, ontneemt kinderen de kans om een evenwichtige en gezonde band op te bouwen met beide ouders en hun respectievelijke familieleden en vrienden. Dit kan leiden tot een verlies van emotionele steun, gevoelens van isolatie en onzekerheid, en uiteindelijk een negatief effect hebben op het zelfbeeld en het welzijn van het kind.

De vervreemdende ouder speelt meestal de hoofdrol in het proces van sociale buitensluiting. Door het kind emotioneel te manipuleren en negatieve (en/of deels verzonnen) verhalen over de buitengesloten ouder te verspreiden, kan de vervreemdende ouder ervoor zorgen dat het kind zich niet alleen van de andere ouder afkeert, maar ook van diens familie en vrienden. Dit gedrag kan zowel bewust als onbewust plaatsvinden. Het kind weet meestal niet goed met de negatieve verhalen om te gaan, kan ze niet verifiëren en kiest daarbij ook vaak voor kinderlijke reacties en ‘oplossingen’ om met de situatie om te gaan. Dit kan imitatiegedrag van de vervreemdende ouder zijn en aanvullend een eigen invulling/aanvulling qua interpretatie van gebeurtenissen in houding en gedrag richting de buitengesloten ouder. Het kind voelt zich vaak emotioneel onder druk gezet en gedwongen te kiezen voor de ouder waar het afhankelijk van is. Dit splitting gedrag is onnatuurlijk en kenmerkend in deze situaties en vergt een andere focus: nader onderzoek naar de invloeden die op het kind inwerken en worden overgedragen vanuit de directe omgeving / primaire verzorgers.

De gevolgen voor het kind van deze wederzijdse sociale buitensluiting, zijn verstrekkend en kunnen variëren van een gebrek aan emotionele stabiliteit en een verlies van identiteit tot het ontwikkelen van psychische problemen zoals depressie en angst. Bovendien kan het kind moeite hebben met het aangaan en onderhouden van relaties in de toekomst, als gevolg van het ontbreken van een gezonde band met beide ouders, hun familie en sociale kring.
Om de schadelijke effecten van sociale buitensluiting te voorkomen of te herstellen, voor zowel kind als ouder, zijn verschillende stappen vereist:
Erken en wees bewust van het belang van het hebben van beide ouders en hun sociale kringen in het leven van het kind en wees alert op de eerste signalen en kenmerken van sociale isolatie en -buitensluiting.
Organiseer en ondersteun eerlijke en persoonlijke communicatie tussen het kind en beide ouders, evenals hun familieleden en vrienden, om onjuiste verhalen en valse overtuigingen te voorkomen en/of te ontkrachten, elkaar beter te begrijpen en misverstanden uit de weg te ruimen.
Professionele begeleiding kan kinderen helpen om te gaan met de emoties en verwarring die voortvloeien uit sociale isolatie en buitensluiting en kan (met name buitengesloten) ouders ondersteunen bij het herstellen van de band met hun kind.

Langdurige bewuste sociale buitensluiting van een liefhebbende ‘normal-range’ ouder (en overige familieleden, zoals opa’s en oma’s, tantes’s, ooms, neefjes en nichtjes) uit het leven van een kind, is een verwoestend aspect van oudervervreemding dat zowel direct als op termijn diepe emotionele littekens kan achterlaten bij de kinderen (en alle betrokkenen met een directe sociale relatie tot het kind, primair de buitengesloten ouder).
Deze traumatische ervaringen kunnen als ACE (Adverse Childhood Experiences) meetellen in het verdere leven van deze kinderen.

Het is van groot belang om de impact van sociale isolatie van kinderen en de buitensluiting van ouders -en daarmee ‘verdwijning’ uit elkaars sociale leven- te begrijpen en actief stappen te ondernemen om deze schadelijke gevolgen te voorkomen en te herstellen. Door bewustwording, gedegen onderzoek, open communicatie en professionele gespecialiseerde ondersteuning in het opstellen en uitvoeren van herstelplannen en het herstelproces, kan de verstoorde relatie tussen het kind en de vervreemde ouder, evenals hun sociale kringen, worden hersteld, zonodig met steun en regie op het herstelproces vanuit de rechtbank.
Dit met het doel om het kind tijdens de jeugd én later te kunnen laten profiteren van de emotionele steun en stabiliteit die voortvloeit uit het hebben van een betekenisvolle band en inhoudelijk leven met beide ouders en hun respectievelijke familie en vrienden.
Alle betrokken partijen zullen dienen samen te werken om het welzijn van het kind én (eerder) buitengesloten ouder/familieleden te waarborgen en hen te helpen te herstellen van de gevolgen van oudervervreemding en sociale buitensluiting. Zowel kind als ouder zullen hier profijt van hebben.

Elke minder opgelopen ACE geeft een kind een grotere kans op een beter en gezonder leven (ref. ACE onderzoek Dr. Nadine Burke Harris)

© 2024 HerVerbinden - Erik van der Waal