HerVerbinden

Bij (aangetoonde) fysieke kindermishandeling weten we het maar al te goed: de agressor zo snel mogelijk bij de kinderen vandaan óf de kinderen uit de directe omgeving van de agressor halen, om ze zo tegen de mishandeling te beschermen. Straf- en correctionele maatregelen worden meestal al snel genomen richting agressor.

Hoe zit dit met psychische kindermishandeling? Welke beschermende actie wordt daar genomen? Daar hebben we ook straf- en civiele- rechtbanken en rechters nodig om kinderen te beschermen die ernstig emotioneel / psychisch misbruikt blijken te worden door een ouder (en mogelijk ook het netwerk) tijdens of na een (geëscaleerde) scheiding.

Waarom is de macht van de rechtbank soms nodig?

Omdat de rechtbank, in tegenstelling tot een sociaal buitengesloten ouder, de macht heeft én in staat is om, zoals niet zelden nodig blijkt te zijn, de ouderlijke macht (letterlijk) over de kinderen te verschuiven in die situaties na een scheiding, waar zich een duidelijk machts-onbalans over de kinderen aftekent én de kinderen onder deze vooral éénzijdige macht en invloed blijken te lijden en in hun sociaal- emotionele ontwikkeling worden bedreigd.

Bijvoorbeeld als één van de ouders door de andere ouder steeds meer uit het sociale leven van een kind wordt buitengesloten en het kind daarmee steeds meer sociaal wordt geïsoleerd: als het gewone normale leven ('verblijf en zorg') bij één van de ouders blijkt te stagneren, door de 'coalitie'-ouder geminimaliseerd wordt, of zelfs geheel aan de kinderen wordt ontnomen. Helaas niet zelden met (on)bewuste steun van een jeugdbeschermende instelling en rechters, waarvan diverse medewerkers met kennisgebrek en handelingsverlegenheid ook gemanipuleerd en 'ingepakt' worden (bijvoorbeeld middels triangulatie). Doordat het (sterk manipulerende) gedrag niet herkend wordt, blijft de focus in de situatie verkeerd gericht (eerder op het kind dan op de context waarin het kind leeft), blijven concrete oplossingen uit en wordt derhalve niet adequaat ingegrepen. Waarmee de situatie voor de kinderen en buitengesloten ouder/familie in kwestie eerder verergerd dan wordt hersteld. Dit terwijl de op afstand geplaatste, sociaal buitengesloten, ouder (en familie), gewoon voor de kinderen beschikbaar is, er ruimte voor heeft, en (ruim) voldoende in staat is om voor de kinderen te zorgen. Net zoals dat er voor de scheiding een normale-goede band tussen de kinderen en deze ouder en familie/sociaal netwerk bestond en ze met elkaar het normale leven deelden.

Een dergelijk proces van oudervervreemding / ouderonthechting / ouderverstoting / 'parental alienation' gedrag, zoals dit genoemd wordt, dient breed in de maatschappij (h)erkent te worden én zo snel mogelijk te worden gestopt, aangezien dit (inter)nationaal inmiddels als een vorm van psychische kindermishandeling (én ex-partner geweld) wordt gezien. In dit soort gevallen is meestal een éénzijdig en kordaat ingrijpen noodzakelijk, ook van rechters, om kinderen uit een dergelijke 'eenzijdige psychische knel' te halen. De macht in balans te brengen, of zelfs voor een langere periode (preventief) geheel om te keren, zodat voor de kinderen de gelegenheid wordt geboden (voor hen georganiseerd wordt) om zich weer terug te kunnen hechten aan de eerder langdurig buitengesloten ouder, die niet zelden de mentaal 'gezondere' ouder genoemd mag worden.

Deze ernstige situaties blijken nog vaak voor te komen, indien na gedegen assessment één van de ouders (de zgn. coalitie-ouder) (naast mogelijke andere omstandigheden en gedrag, zoals IPV / psychisch geweld tegenover ex-partner) een meerderheid van de specifieke ouder-kenmerken van 'parental alienation' gedrag vertoont (mogelijk mede a.g.v. door een deskundige (bijv. klinisch psycholoog / psychiater) vast te stellen persoonlijkheids-stoornis) en als gevolg daarvan de kinderen door deze ouder rond en na de scheiding ernstig emotioneel worden belast (psychisch misbruikt en beschadigd).

De kinderen worden daarbij emotioneel gedwongen tot wat in de psychologie 'splitting' wordt genoemd en daarbij ter zelfbescherming / coping strategie, een ouder sociaal afwijzen en deze ouder, afhankelijk van leeftijd, net als de coalitie-ouder, eveneens sociaal buiten (trachten) te sluiten. Een empathie-loze houding ten opzichte van de buitengesloten ouder is hier eveneens een kenmerk.

De sociaal buitengesloten ouder wordt hiermee tevens psychisch ernstige schade toegebracht. Achterliggende familie en sociaal netwerk van deze ouder merken en voelen dit eveneens. De wanhoop, het verdriet en de machteloosheid is dan ook groot. Een familie-band/relatie wordt geweld aangedaan, hetgeen oer-gevoelens oproept.

Dit leidt niet zelden tot zeer schrijnende situaties die vele maanden tot jarenlang kunnen voortduren. Om de situatie voor de kinderen en verstoten ouder niet nóg verder te laten voortduren en escaleren, is adequaat en kordaat ingrijpen van belang in situaties waar de dagelijkse machtsbalans over (en invloed op) de kinderen totaal scheef is komen te liggen.

Niet zelden gebeurt dit door de leefstructuur (bijvoorbeeld het verblijf van de kinderen bij beide ouders) al snel na de scheiding in grote onbalans te brengen, ook al geeft een ouder aan 50% beschikbaar te zijn voor het kind / de kinderen. Helaas wordt hier door rechtbanken (vaak al in de fase van voorlopige voorzieningen) ook aan meegewerkt of te weinig bij stil gestaan wat een grote onbalans in verdeling van verblijf (ook op termijn) voor de kinderen betekent:

(Van balans naar onbalans in samen leven - geel: kind/kinderen bij ouder1, blauw: bij ouder2, a:Kind(eren) alleen bij ouder1, b:Kind(eren) 50% bij beide ouders, c:Kind(eren) 17% bij ouder2):

Helaas is adequaat en kordaat ingrijpen en vroegtijdig in balans brengen nog niet de norm.

Er wordt nog teveel weggekeken van de destructieve- en traumatiserende systemen, teveel situaties als te arbeidsintensief gezien, te lastig, weggeschoven, doorgeschoven in de tijd, doorverwezen vanuit handelingsverlegenheid of beperkingen binnen de eigen beroepsgroep.. Wie zijn hiervan de dupe?

In het Nederlands strafrecht bestaan niet voor niets óók artikelen die zien op strafbaar gedrag, zoals (psychische) (kinder) mishandeling: Wb Str Art.300, Kind onttrekken aan het ouderlijk gezag of aan het over het kind gestelde opzicht (ontrekken aan normaal verblijf- en zorg): Wb Str Art.279. Deze artikelen zijn bedoeld om aan te geven hoe de wetgever over dit gedrag denkt: als strafbaar. Toepassing ervan (of minimaal de dreiging van toepassing en opleggen van een straf bij voortzetting of herhaling van het gedrag) om kinderen en buitengesloten ouder te beschermen tegen deze vormen van ernstige psychische (kinder)mishandeling (en psychisch geweld gericht tegen de ex-partner), lijkt me in ernstige situaties aangewezen om het signaal af te geven dat dit gedrag in Nederland niet wordt geaccepteerd. Speciaal getrainde handhavers (regionale/gemeentelijke Herstelteams met de nodige bevoegdheden) zouden deze uitspraken in de dagelijkse praktijk kunnen monitoren en zo nodig dienen af te dwingen (en in uiterste gevallen waar nodig de rechtbank inschakelen).

Erik van der Waal

6 sept 2019

HerVerbinden