HerVerbinden

Samen-leven van een kind met een ouder is impliciet een aaneenschakeling van 'contact' en kan slechts normale inhoud en vorm krijgen door vele dagen, weken, maanden en jaren met elkaar te leven en alle normale sociale rituelen en activiteiten samen te beleven. Om zo een gezamenlijke geschiedenis op te bouwen, die bestaat uit een reeks gezamenlijke ervaringen, die resulteren in gemeenschappelijke herinneringen: het verhaal van het samen-leven. Het netwerk van de relaties tussen mensen staat hierbij centraal.

Alleen op die manier hecht je aan elkaar, elkaars omgeving, maak je een huis tot een 'thuis', een omgeving tot een bekende 'vertrouwde' plek, en leer je elkaar kennen, raak je vertrouwd met elkaar, is er de mogelijkheid tot het duurzaam (door)ontwikkelen en opbouwen van een betekenisvolle wederzijdse relatie.

Wat zien we nog steeds vaak gebeuren in de dagelijkse praktijk bij menige jeugdzorg- en jeugdbeschermings- instelling, door rechtbanken ondersteund? In situaties na een scheiding waar een proces van oudervervreemding / ouderverstoting / ouderonthechting een rol speelt? Situaties, waarbij vaak één ouder de bijna volledige (dagelijkse) macht en controle over de kinderen heeft en de andere ouder, die vaak volledig beschikbaar is, sociaal steeds verder wordt buitengesloten uit het leven van de kinderen. Niet zelden met de nodige (ook valse of onterechte en/of lastig verifieerbare) beschuldigingen en verwijten richting buitengesloten ouder. De impact hiervan op het verdere leven van de kinderen, moet hierbij ook niet worden onderschat.

Nog los van het nog te vaak niet (h)erkennen van deze dynamiek en bijbehorende kenmerken bij een ouder en de kinderen, is van daadwerkelijk normaliseren en pragmatisch concreet herstel van gelijkwaardig ouderschap in deze situaties, vanuit het kindperspectief, helaas meestal nog nauwelijks sprake.

Dit blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat er regelmatig door jeugdhulpverleners, jeugdbeschermers en raadsonderzoekers bedacht wordt (en vervolgens door een rechter beschikt wordt) dat kinderen ééns in de week slechts een paar uur of enkele dagen per maand 'contact' met hun vader (of moeder) 'mogen' hebben.

(Geel: Bij Ouder1 Blauw: bij Ouder2 - Weekend/14dgn + middag betekent voor de kinderen grote onbalans in samenleven met Ouder2)

Dat dat dan niet gewoon bij die andere ouder 'thuis' mag zijn, maar op kantoor van de jeugdbeschermer of ergens op een plek in de stad, die voor zowel kind als ouder ongewoon, ab-normaal, is. Dus eerder in een spelletjeskamer op kantoor van Jeugdbescherming, i.p.v. bij de ouder thuis? Onder het mom van 'veiligheid' of 'neutraliteit' of ..? En voor wie? de jeugdbeschermer? de organisatie (er 'geen tijd voor hebben' om iets anders, beter bij het leven van het kind passend, te organiseren?) ? of voor de 'cliënt' (het kind)? Daarbij meestal onder het mom van 'het moet leuk zijn' voor het kind.

Het normale leven bestaat niet alleen uit 'leuke dingen' en/of samen spelletjes spelen, of iets drinken in de stad, of ergens op een 'neutraal' terrein elkaar enkele uurtjes 'zien' met een onbekend iemand (niet tot de normale sociale kring van het kind behorend) erbij. Dat zijn meestal juist de uitzonderingen in het normale leven met elkaar.

Laat de (eigen en voor het kind vermeende) angsten en zorgen op voorhand toch s.v.p. niet doorschieten tot onoverkomelijke belemmeringen, die koste wat het kost eerst 99% uit de weg moeten worden geruimd en waarmee ieder werkelijk herstel bijna onmogelijk wordt en steeds verder vooruit wordt geschoven.

Herstel vergt tijd, juist zo veel mogelijk tijd samen. Het normale leven bevat risico's, is niet altijd veilig, is wel eens stressvol, toch daarnaast is er veel prettigs te beleven en mensen om van te houden, lief te hebben en liefde van te ontvangen. Daarin bestaan ook verschillen, ook tussen mensen, die omarmt kunnen worden i.p.v. negatief uitvergroot te worden. Ook dat is iets wat kinderen in het normale leven meemaken en mee om zullen moeten kunnen gaan.

De (hechtings)band tussen kind en ouder (én familieleden) en de eigen sociale leefomgeving lijkt vaak nauwelijks serieus te worden genomen.

Er lijkt weinig besef te bestaan over wat de gekunstelde 'contact momenten' doet met de ervaringen en de resulterende associaties (herinneringen) en hechting van het kind aan deze (op afstand geplaatste, en/of in een vreemde 'neutrale' omgeving geplaatste) ouder én de situationele context waarin de begeleide 'contacten' zich afspelen.

HerVerbinden na een scheiding van de ouders, vergt voor kinderen, die al langere tijd het samenleven met één ouder (en familie aan die zijde) is onthouden, vooral een normale, natuurlijke (sociale) omgeving om (terug) te kunnen hechten aan een ouder en zijn/haar eigen (nieuwe) 'thuis' en omgeving.

De huidige werkwijze en organisatie van herstel, die vele maanden tot soms jaren achtereen wordt gehanteerd, is eigenlijk meestal een gegarandeerd recept om een kind actief verder te doen vervreemden en daarmee hoe langer hoe meer te onthechten van die ouder en sociale omgeving. Hiermee verwordt deze handelwijze tot een verlengstuk van de ouder die het de kinderen niet gunt om na de scheiding evenredig veel tijd met de andere ouder te leven. Het blijft handelen vanuit angst i.p.v. handelen vanuit vertrouwen geven aan de ouders en

Hoe kan het dat deze werkwijze ook in Nederland nog steeds de dagelijkse praktijk is? Dat dit nog steeds wordt gehanteerd en maatschappelijk wordt geaccepteerd?

Dat er rechters zijn en blijven, die met dit soort onthechtings-praktijken en plannen van jeugbeschermers akkoord gaan en/óf zelf opleggen? Op basis van welke (hechtings- of psycho-sociale) theorieën of onderzoeken waarin wordt aangetoond dat dit bijdraagt aan een gezonde sociaal-emotionele ontwikkeling en welbevinden van deze kinderen wordt dit onderbouwd?

In plaats van gezond herstel van de band en hechting tussen een kind en een ouder (en de eigen sociale leefomgeving) te organiseren, lijkt men toch nog steeds op grote schaal op een onwetende en kwalijke manier juist bezig om het tegenovergestelde effect te bewerkstelligen. Het wordt dan een 'pappen en nathouden' gedurende veel te lange 'trajecten', zonder werkelijk herstel van het samenleven.

Wanneer komen rechters en andere beroepsmatig betrokkenen tot dit inzicht en gooien we, uit naam van alle sociaal geïsoleerde kinderen en -buitengesloten ouders, het roer om?

In plaats van als kind 'contact' te 'mogen hebben' met een ouder en familie, weer het normaal Samen-Leven in elkaars sociale omgeving als de nieuwe norm in te stellen?

Kinderen en hun ouders hebben recht op een normaal leven met elkaar. Normaal samenleven is waar het om gaat. Ook ná een scheiding. Het vergt van beide ouders en betrokken familie en sociale netwerk en overige betrokken partijen inspanning om het voor de kinderen na een scheiding zo goed mogelijk te organiseren om het voor hen mogelijk te maken een duurzame, gelijkwaardige en betekenisvolle band met hun beide ouders te kunnen blijven houden. Dat ze van beide ouders, (nieuwe) gezinnen en families de aandacht, zorg, liefde en waardering op een gelijkwaardige manier en in voldoende balans kunnen blijven ontvangen.

Erik van der Waal

HerVerbinden